Συγγραφέας, Μουσικός, Μουσικολόγος – 2023
Η κριτική του συγγραφέα, μουσικού και μουσικολόγου Δημήτρη Μαργαρίτη για την Σονάτα Waldstein όπως ανέβηκε στα Goodreads.
Τον ευχαριστώ θερμά.
Πρόκειται για την ερωτική ιστορία ενός σύγχρονου Συρανό ντε Μπερζεράκ και μιας πόρνης. Ο ήρωας του εν λόγω μυθιστορήματος δεν έχει απλώς μια δυσμορφία στη μύτη, όπως ο ήρωας του Ροστάν, αλλά μια πιο εκτεταμένη σωματική αδυναμία η οποία τον αναγκάζει να μένει καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι από την παιδική του ηλικία. Όμως αυτό δεν θα σταθεί εμπόδιο στην πλοκή του έργου και όπως είναι ερωτεύσιμες οι μορφές ενός Ιτζάκ Πέρλμαν ή ενός Στίβεν Χώκινγκ και ο ίδιος ο ήρωας του μυθιστορήματος τούτου, με το πνεύμα και τον λόγο του, αλλά κυρίως με τη φαντασία που λειτουργούσε κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης, καταφέρνει μια πόρνη να τον ερωτευτεί και φυσικά και αυτός να την ερωτευτεί αντίστοιχα.
Το εύρημα είναι ότι η πόρνη είναι σπουδαία πιανίστα και ως εκ τούτου όλες οι ερωτικές περιγραφές παρουσιάζονται με τη ματιά του μουσικόφιλου. Έχουμε δηλαδή παραλλαγές από ερωτικές σκηνές του μελοδράματος υψωμένες σε μία δύναμη άκρατου ερωτισμού και αισθησιασμού η οποία σε μεγάλο βαθμό εξισορροπεί την έλλειψη της πραγματικής μουσικής.
Η τεχνική της αφήγησης εναλλάσσεται μαεστρικά από πρωτοπρόσωπη σε τριτοπρόσωπη λες και επίτηδες ο συγγραφέας θέλει να χωρίσει τον εαυτό του στα δύο. Σε αυτόν που βιώνει και σε αυτόν που στέκεται έξω από το σώμα και αποστασιοποιημένα ρίχνει στα πράγματα μια πιο ουδέτερη κριτική ματιά. Υπάρχουν σημεία όπου η εναλλαγή αυτή γίνεται ακόμα και μέσα στην ίδια πρόταση.
Επιπλέον διακρίνουμε διάφορους πειραματισμούς στον τρόπο που εκτυλίσσεται η αφήγηση όπως για παράδειγμα η καινοτομία κάποιου κεφαλαίου να είναι σε μουσική φόρμα σονάτα ή ακόμα και ο νεωτερισμός μιας οριζόντιας αντιστικτικής γραφής η οποία εμφανίζεται σε δίστηλα μιας κάθετης αρμονίας.
Οι ερωτικές ακρότητες των πρωταγωνιστών προετοιμάζονται και εισάγονται σταδιακά σαν μουσικά θέματα και δεν έχουν τόσο σκοπό να σοκάρουν όσο να εμβαθύνουν στην ψυχοσύνθεση των ηρώων. Οι αναλύσεις αυτών των διαστροφών γίνονται με τέτοια βαθιά κατανόηση της ψυχής, που θεωρώ ότι στον ψυχαναλυτικό τομέα το βιβλίο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει εγχειρίδιο.
Θα χώριζα το ογκώδες αυτό μυθιστόρημα σε δύο μέρη. Το πρώτο είναι ακριβώς η ακμή της ερωτικής και πορνογραφικής περιπέτειας και το δεύτερο η μουσική της πτώση, ακόμα και αν δεν είναι και τόσο μουσική τελικά. Ενώ το πρώτο μέρος κατά τη γνώμη μου αποτελεί ένα αριστούργημα της πορνογραφικής λογοτεχνίας το δεύτερο μέρος της παρακμής της ερωτικής σχέσης των ηρώων, ίσως και να πλατειάζει λίγο. Αυτό θα μπορούσε να είναι φυσικό καθώς γίνεται προσπάθεια να διερευνηθεί σε βάθος ο έρωτας του ήρωα για την πόρνη όπως και να αναλυθούν όλα τα ενδεχόμενα της ψυχοσύνθεσης της πιανίστας, καθώς η συμπεριφορά της αποτελεί πάντοτε ένα άλυτο αίνιγμα.
Η εισαγωγή ενός νέου ήρωα ο οποίος έρχεται ως από μηχανής θεός να εξομαλύνει το αδιέξοδο καταφέρνει να σώσει την «κοιλιά» που πάει να γίνει. Όμως ακόμα και σε αυτό το δεύτερο τμήμα υπάρχουν λογοτεχνικά διαμάντια που αρκούν για να παρακινήσουν κάποιον και να τον κρατήσουν να φτάσει την ανάγνωση ως το τέλος. Πρώτα απ’ όλα το ίδιο το φαινόμενο της αυτοαναφοράς όπου ο συγγραφέας της υπόθεσης εξετάζει το ενδεχόμενο της συγγραφής των ερωτικών περιπετειών του, το οποίο μας φέρνει στη θέση ως αναγνώστες, να διαβάζουμε ένα βιβλίο όπου το ίδιο το βιβλίο “αναρωτιέται” αν πρέπει να γραφτεί. Ένα φαινόμενο δηλαδή αντεστραμένου όφι ουροβόρου που δεν τρώει τον εαυτό του αλλά τον δημιουργεί.
Άλλο γοητευτικό σημείο είναι το κορυφαίο κατά τη γνώμη μου ερωτικό γράμμα που στέλνει ο ήρωας στην πόρνη σε ένα εκτεταμένο κεφάλαιο επιστολικής αφήγησης. Ή ακόμα το διαμάντι του Ορφέα και της Ευριδίκης και ο μύθος φερμένος στη σύγχρονη εποχή του κορωνοϊού και όχι μόνο. Και τέλος το ανυπέρβλητο χαϊκού:
«Σιωπηλός μπροστά στην Εικόνα σου
Σύμβολο ομορφιάς και αρμονίας
Αντί προσευχής, αυνανίζομαι»
το οποίο θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να θεσπιστεί νόμος που θα υποχρεώνει κάθε οίκο ανοχής ή “σχολής έρωτα” να το έχει αναρτημένο στην είσοδο του, όπως στα σχολεία υπάρχει πάντοτε η επιγραφή «Θέλει αρετήν και τόλμην η Ελευθερία».
Τέλος, πιστεύω ότι ο ίδιος ο Στρατής Γαλανός με το μυθιστόρημα αυτό δείχνει να διαθέτει και Αρετή και Τόλμη!